بیمه تجهیزات به منظور حمایت از دارایی‌های فیزیکی و جبران خسارت‌های احتمالی به تجهیزات صنعتی و الکترونیکی، ماشین‌آلات تولیدی و سایر تجهیزات ثابت یا متحرک مورد استفاده در کارخانجات و کارگاه‌ها، منعقد می‌شود. پوشش بیمه مناسب می‌تواند از واردشدن خسارات جبران‌ناپذیر به تجهیزات ارزشمند جلوگیری کند.
تعهدات اصلی بیمه‌گر در قراردادهای بیمه تجهیزات عبارتند از:
بیمه تجهیزات به عنوان یکی از انواع بیمه‌های اموال، با هدف جبران خسارت‌های احتمالی به انواع تجهیزات صنعتی و الکترونیکی، از جمله ماشین آلات سنگین، تأسیسات و تجهیزات کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی، منعقد می‌گردد. طرفین اصلی این نوع بیمه‌نامه‌ها شامل بیمه‌گر و بیمه‌گذار (مالک یا مسئول نگهداری تجهیزات) هستند. در ادامه به برخی از مهمترین تعهداتی که بیمه‌گر در قبال بیمه‌گذار متعهد می‌شود، اشاره خواهد شد:
۱٫ جبران خسارت‌های ناشی از حوادث غیرمترقبه مانند آتش‌سوزی، انفجار، صاعقه، طوفان و سیل
یکی از مهمترین پوشش‌های بیمه تجهیزات، شامل جبران خسارت‌های ناشی از رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل است. ازجمله این رویدادها می‌توان به آتش‌سوزی، انفجار، صاعقه، طوفان، سیل، زلزله و … اشاره کرد.
هنگام وقوع این حوادث، امکان آسیب یا نابودی کامل تجهیزات به شدت افزایش می‌یابد. بنابراین پوشش بیمه‌ای مناسب می‌تواند ضمانتی برای جبران خسارت و بازیابی ظرفیت تولید از دست رفته باشد.
طبق قرارداد بیمه تجهیزات، بیمه‌گر متعهد می‌شود در صورت وقوع حادثه غیرمترقبه و آسیب‌دیدگی تجهیزات، هزینه‌های مربوط به تعمیر یا جایگزینی ماشین‌آلات و تجهیزات را طبق شرایط مندرج در قرارداد، پرداخت نماید.
البته پرداخت خسارت منوط به احراز شرایطی همچون رعایت الزامات ایمنی، نصب تجهیزات حفاظتی مناسب، و همچنین ارائه مستندات لازم جهت اثبات وقوع حادثه از سوی بیمه‌گذار خواهد بود.
۲٫ پرداخت غرامت در صورت بروز سرقت یا تخریب عمدی تجهیزات
یکی دیگر از پوشش‌های معمول در بیمه تجهیزات، شامل جبران خسارت ناشی از سرقت یا آسیب‌رسانی عمدی به تجهیزات توسط افراد سودجو است.
با توجه به ارزش بالای تجهیزات در برخی صنایع، امکان سرقت یا تخریب عمدی آنها وجود دارد. در چنین مواردی، بیمه‌گر بر اساس شرایط قرارداد، متعهد می‌شود هزینه خرید مجدد یا تعمیر تجهیزات سرقتی یا مخربی شده را طبق سقف مشخص‌شده در قرارداد، پرداخت نماید.
البته پیش‌فرض این است که بیمه‌گذار الزامات ایمنی همچون نصب دوربین مداربسته و سیستم هشدار سرقت، استخدام نگهبان، و نظایر آن را رعایت کرده باشد.
در غیر این صورت، امکان رد درخواست خسارت، کاهش سقف غرامت یا اعمال محدودیت‌هایی وجود دارد. همچنین ارائه گزارش پلیس و مستندات مثبته، الزامی است.
۳٫ جبران خسارت‌های ناشی از اشتباهات اپراتوری یا خطاهای انسانی پرسنل
یکی از پوشش‌های رایج در بیمه‌نامه تجهیزات، مربوط به جبران خسارت‌های ناشی از خطاهای انسانی اپراتورها یا سایر کارکنان است.
با توجه به پیچیدگی راه‌اندازی، بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات صنعتی، امکان وقوع اشتباه از سوی اپراتورها وجود دارد. مثلاً اشتباه در تنظیمات، عدم رعایت دستورالعمل‌ها، اتصال اشتباه سیم‌کشی و … می‌تواند منجربه آسیب‌دیدگی تجهیزات شود.
در چنین مواردی، بیمه‌گر بر اساس شرایط قرارداد، موظف است هزینه تعمیر یا تعویض قطعات معیوب را طبق سقف مشخص‌شده پرداخت کند. البته رعایت استانداردهای ایمنی و مستندسازی، الزامی است.
همچنین این پوشش معمولاً شامل جبران خسارت ناشی از خطاهایی مثل سهل‌انگاری منجر به آتش‌سوزی یا انفجار، خرابکاری تجهیزات توسط کارکنان ناراضی، و سایر موارد تخلف یا بی‌مبالاتی پرسنل نمی‌شود.
۴٫ پوشش خسارت‌های ناشی از نشت مواد شیمیایی یا آب
یکی دیگر از پوشش‌های رایج در بیمه‌نامه تجهیزات، مرتبط با جبران خسارت‌های ناشی از نشت آب یا مواد شیمیایی به داخل تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی است.
علی‌رغم نصب شیرآلات و لوله‌کشی مناسب، امکان بروز نشتی و آسیب‌رساندن به تجهیزات حساس وجود دارد. در چنین مواقعی، اگر آب یا مواد شیمیایی با تجهیزات برقی تماس پیدا کند، باعث اتصالی و خرابی آنها می‌شود.
بر همین اساس، بیمه‌گر متعهد می‌شود در صورت اثبات نشتی و بروز خسارت، هزینه تعمیر یا تعویض قطعات معیوب را طبق شرایط قرارداد پرداخت نماید. الزام نصب شیرهای قطع و وصل اضطراری آب و برق، از ملزومات است.
۵٫ جبران خسارت‌های واردشده بر اثر نوسانات و اتصالی برق
یکی از مخاطراتی که تجهیزات الکترونیکی و برقی با آن مواجه هستند، بحث نوسانات و افت و اتصالی‌های برق است. اختلالات برق شبکه می‌تواند باعث واردشدن خسارات جبران‌ناپذیری به تجهیزات حساس و گران‌قیمت شود.
بنابراین یکی از پوشش‌های رایج در بیمه تجهیزات، مربوط به جبران خسارت‌های ناشی از نوسانات و اتصالی برق است. بر اساس این تعهد، بیمه‌گر ملزم می‌شود در صورت اثبات وقوع خسارت ناشی از این موارد، هزینه تعمیر یا تعویض قطعات و مدارهای الکترونیکی معیوب را پرداخت کند.
البته پیش‌فرض اساسی این است که بیمه‌گذار باید الزامات و ضوابط ایمنی همچون نصب ابزارهای ثبت وضعیت برق و شبکه، استفاده از فیوزها و کلیدهای اتوماتیک، اتصال زمین، نصب وسایل حفاطتی مثل استابیلایزر و یو پی اس و … را رعایت کرده باشد.
در غیر این صورت، بیمه‌گر مجاز به رد درخواست خسارت یا اعمال محدودیت‌ها و کسورات در میزان غرامت خواهد بود. همچنین بیمه‌گذار باید مستنداتی دال بر وقوع حادثه همراه با گزارش کارشناسی ارائه کند تا امکان بررسی و پرداخت خسارت فراهم شود.
در مجموع پوشش خطرات ناشی از نوسانات و اتصالی برق در بیمه تجهیزات، بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند از واردآمدن زیان‌های هنگفت مالی به صاحبان صنایع جلوگیری کند. انتخاب تعهدات و سقف پوشش مناسب، نیاز به مشاوره با کارشناس بیمه دارد.
۶٫ پرداخت هزینه‌های مربوط به تعمیر یا خرید تجهیز جایگزین
یکی از تعهدات اصلی بیمه‌گر در قراردادهای بیمه تجهیزات، شامل پرداخت هزینه تعمیر یا خرید مجدد تجهیزی مشابه به‌جای تجهیز آسیب‌دیده است.
طبق این تعهد، در صورت بروز هرگونه خسارت، از جمله در اثر حوادث غیرمترقبه، خطاهای انسانی، سرقت، آتش‌سوزی و …، چنانچه امکان تعمیر تجهیز وجود نداشته باشد یا هزینه تعمیر از ارزش روز دستگاه بیشتر باشد، بیمه‌گر مکلف است معادل ارزش فعلی تجهیز آسیب‌دیده، وجه نقدی را جهت خرید دستگاه جدید پرداخت کند.
البته میزان دقیق خسارت پرداختی بستگی به شرایط درج شده در بیمه‌نامه خواهد داشت و مواردی همچون سن و عمر دستگاه، نحوه نگهداری و … در تعیین ارزش فعلی تجهیز و میزان غرامت، تاثیرگذار خواهد بود.
نتیجه‌گیری
بیمه تجهیزات نقش بسزایی در حفظ سرمایه‌گذاری‌های صنعتی و تداوم فعالیت تولیدی دارد. شناخت دقیق تعهدات بیمه‌گر، انتخاب پوشش‌های متناسب با نیاز، و رعایت الزامات قراردادهای بیمه‌ای، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بیمه تجهیزات به عنوان یک ضرورت برای حفظ سرمایه‌های مادی و تداوم فعالیت‌های تولیدی و خدماتی، نقشی انکارناپذیر در اقتصاد ایفا می‌کند. پوشش‌های بیمه‌ای مناسب برای انواع تجهیزات سنگین و حساس، اعم از ماشین‌آلات صنعتی، تأسیسات برقی و مکانیکی، تجهیزات الکترونیک پیشرفته، رایانه و شبکه و …، می‌تواند از بروز زیان‌های کلان در اثر حوادث و سوانح غیرمترقبه پیشگیری کند.
شناخت ویژگی‌ها و قابلیت‌های تجهیزات، تجزیه و تحلیل ریسک‌های پیش رو و انتخاب دقیق انواع پوشش‌های بیمه‌ای متناسب با نیاز، اولویت‌های ضروری برای مدیران واحدهای صنعتی و تولیدی هستند. همچنین کارشناسان بیمه و مهندسین مشاور باید به صورت کاملا تخصصی، نسبت به ارائه مشاوره‌های لازم در زمینه انتخاب بهینه‌ترین و اقتصادی‌ترین پوشش بیمه‌ای، اقدام نمایند.
در مجموع، بیمه نقش پشتیبانی قابل اتکایی در برابر حوادث و سوانح ایفا می‌کند و بکارگیری صحیح ظرفیت‌های آن می‌تواند از ورشکستگی بنگاه‌های اقتصادی بکاهد. لذا توجه به این مقوله بسیار حائز اهمیت است.
