از نظر قانونی بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟

منظور از مسئولیت مدنی پزشک چیست؟

برای این که بدانیم بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟ نخست می بایست با مفهوم مسئولیت مدنی پزشک آشنا شویم. برای هزاران سال است که طبابت از حساس ترین حرفه ها به شمار می رود. موضوع طبابت سلامت جسمی و حیات انسان است و پزشکان معالج، به صورت مستقیم با باارزش ترین سرمایه انسان ها یعنی زندگی آنها سر و کار دارند. پزشکان مدافعان سلامت بوده و با مداوای بیماران خدمات ارزنده ای را در جامعه انجام می دهند. با این حال در بسیاری از موارد، به دلیل ارتکاب اشتباهات علمی و عملی موجب وارد آمدن آسیب های جسمی، روانی و جانی به بیماران می شوند. در نتیجه در طول تاریخ پزشکی، همواره مسئولیت پزشکان در مورد اشتباهات آنها مورد توجه اندیشمندان علم حقوق بوده است.

با رواج انعقاد قرارداد بیمه در مورد حمل و نقل دریایی، رانندگی، حوادث کار، حوادث غیر مترقبه و … مسئولیت مدنی پزشکان در قبال مداوای بیماران نیز به یکی از موضوعات قرارداد بیمه تبدیل شد. در نتیجه امروزه انعقاد بیمه مسئولیت پزشکان، به عنوان یکی از انواع بیمه های حرفه ای مسئولیت مدنی، رایج است. نوشتار پیش رو برای ارائه پاسخی برای این پرسش که بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟ موضوعات گوناگونی از قبیل موارد پوشش این نوع بیمه، موارد ممنوعیت انعقاد این نوع بیمه و … را مورد بررسی قرار می دهیم.

بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟

با انعقاد قرارداد بیمه، شرکت بیمه گر مکلف می شود در صورت وقوع خسارات معینی در نتیجه رفتار بیمه گذار، نسبت به جبران خسارت زیان دیده اقدام کند. همانطور که گذشت بیمه مسئولیت پزشکان و پیراپزشکان از انواع بیمه مسئولیت مدنی به شمار می رود. به موجب این بیمه نامه چنانچه از تشخیص اشتباه پزشک، تجویز داروی اشتباه، خطا، غفلت و قصور در معالجه آسیبی به بیمار وارد آید، شرکت بیمه مکلف است در حدود پوشش های بیمه ای نسبت به جبران خسارت زیان دیده اقدام کند.

یکی از موضوعات با اهمیت درباره این موضوع که بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟ این است که، تنها مسئولیت مدنی را می توان بیمه کرد. در مقابل هرگونه رفتار پزشک اعم از فعل یا ترک فعل که دارای جنبه های کیفری باشد، قابل بیمه کردن نخواهد بود. برای مثال می توان دیه چشمی را که به دلیل معالجه اشتباه پزشک، کور شده  از پوشش های بیمه ای پرداخت نمود، ولی نمی توان مجازات حبس تعزیری را برای پزشکی که نسبت به سقط جنین غیر قانونی زن باردار اقدام می کند بیمه کرد.

به طور کلی خساراتی که مشمول عنوان مسئولیت مدنی قرار می گیرند، به موجب ماده 1 قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 تعیین گردیده است. مطابق با این ماده اگر کسی عمداً یا در نتیجه تقصیر به جان، سلامتی، مال، آزادی، حیثیت، شهرت جهانی یا هر حق دیگری که مطابق با قانون برای افراد ایجاد گردیده است، لطمه ای وارد آورد به طوری که منجر به وقوع ضررهای مادی یا معنوی شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود خواهد بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که هرگونه جبران خسارت مادی یا معنوی، ممکن است مورد پوشش بیمه مسئولیت پزشکان قرار گیرد.

چه خساراتی تحت شمول بیمه مسئولیت پزشکان قرار می گیرد؟

حال این موضوع را مورد بررسی قرار می دهیم که خسارات تحت پوشش بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟ با توجه به این که اصولاً موضوع معالجه پزشکان و پیراپزشکان سلامت جسمی بیماران خود است، به طور کلی دو گروه از خسارات زیر ممکن است تحت شمول پوشش بیمه مسئولیت پزشکان قرار گیرد:

• غرامت فوت؛ چنانچه بیماری در نتیجه تشخیص یا درمان اشتباه پزشک فوت کند، مورد از موارد تحقق این خسارت است. در حقوق ایران مطابق با قانون مجازات اسلامی در صورتی که کسی به صورت غیر عمدی دیگری را به قتل برساند، باید دیه کامل او را به اولیای دم پرداخت کند. چنانچه پزشک، بیمه مسئولیت پزشکان خریده باشد، پرداخت دیه و سایر خسارات با شرکت بیمه خواهد بود.

غرامت نقص عضو؛ به طور کلی هر آسیب جسمی یا روانی کمتر از فوت، مشمول غرامت نقص عضو قرار می گیرد. در حقوق اسلامی همانطور که برای قتل دیه معینی تعیین گردیده است، در مورد بسیاری از آسیب های کمتر از قتل از قبیل شکستگی استخوان و … دیه معین تعیین گردیده است. همچنین دیه بسیاری از اندام های بدن به صورت معین اعلام شده است.

خسارات خارج از پوشش بیمه مسئولیت پزشکان چیست؟

منظور از خسارات خارج از پوشش قرارداد بیمه استثنائات قانونی می باشد، که بر شمول پوشش بیمه مسئولیت پزشکان ایجاد گردیده است. دلیل اصلی اغلب این استثنائات نیز انجام اقدامات عمدی و افراطی از طرف پزشک است، که این رفتار پزشک شرکت بیمه را از مسئولیت پرداخت خسارات، معاف می کند و خود موظف است خسارات را پرداخت کند. برخی از این استثنائات از قرار زیر است:

• انجام اقدامات غیر قانونی توسط پزشک؛ منظور هرگونه رفتاری خلاف قوانین و نظامنامه های پزشکی از قبیل خوابیدن بالای سر بیمار در حال جراحی می باشد.
• انجام اقدامات خارج از تخصص توسط پزشک؛ برای مثال در صورتی که پزشک متخصص مغز و اعصاب دندان بیماری را جراحی کند، شرکت بیمه خسارتی پرداخت نخواهد کرد.
• نداشتن حالت تعادل روانی و استفاده از مواد مخدر یا نوشیدنی های مستی آور؛ اگر در مرجع صلاحیت دار ثابت گردد که پزشک در هنگام معالجه مست بوده یا تحت تاثیر مصرف مواد مخدر و روانگردان، تعادل روانی نداشته است، شرکت بیمه از پرداخت خسارات خودداری خواهد کرد.
• تشعشعات هسته ای؛ امروزه استفاده از تشعشعات هسته ای در علم پزشکی کاربردهای بسیاری دارد. با این وجود مطابق با قوانین جاری در صورتی که خسارات وارد آمده به بیمار در نتیجه معالجه با استفاده از تشعشعات هسته ای حادث شده باشد، مورد از شمول پوشش بیمه مسئولیت پزشکان خارج خواهد بود.

حق بیمه ای که باید هر پزشک برای استفاده از بیمه مسئولیت پزشکان پرداخت کند، چقدر است؟

حق بیمه قابل پرداخت توسط پزشکان برای استفاده از خدمات بیمه مسئولیت پزشکان بر حسب مولفه هایی از قبیل موارد زیر تعیین می گردد:

• نوع تخصص و پیشینه فعالیت پزشک یا پیراپزشک متقاضی.
• سابقه طبابت و سابقه عدم خسارت پزشک یا پیراپزشک.
• سطح تخصص پزشک، از قبیل رزیدنتی، انترنی و … .

شرکت های بیمه گوناگون بر اساس گرایش تخصصی و سطح تحصیلات پزشک، فعالیت های پزشکی را به گروه هایی از قبیل موارد زیر تقسیم کرده و حق بیمه را مطابق با این گروه بندی تعیین می کنند:

• جراحان عمومی
• جراحان متخصص زنان و زایمان
• متخصصان بیهوشی
• ارتوپدی
• جراحان متخصص قلب
• جراحان متخصص مغز و اعصاب
• جراحان متخصص گوش، حلق و بینی
• پزشکان متخصص غیر جراح و جراحانی که به هر دلیلی عمل جراحی انجام نمی دهند مثل دندان پزشکان، متخصص آنکولوژی و …